DZİGA VERTOV

GERÇEĞİ GÖSTERMEK,BASİTLİKTEN ÖTE BİR ŞEYDİR,ÇÜNKÜ GERÇEK BASİTTİR.
DZİGA VERTOVDziga Vertov, Denis Arkadievich Kaufman adıyla 2 Ocak 1896 günü doğdu. Sinemada "Sine-göz" (Kinoglaz Manifestosu) akımının kuramcısıdır.

O zaman Rus İmparatorluğu'nda, günümüzde ise Polonya'da bulunan Bialystok’da 1912-14 arasında, lise yıllarında müzik eğitimi aldı. 1915'de Petrograd’a gitti ve Psiko-Nöroloji Enstitüsü’nde okumaya başladı. Avant-garde ve fütürist gruplara katıldı. 1918 yılı başında yazar Mikhail Koltsov’un isteğiyle Moskova Film Komitesi’nde yazar ve kurgucu olarak çalışmaya başladı. Yazın Komite’nin Belgesel Bölümü sekreterliğine getirildi. Adını bu dönemde Dziga Vertov’a dönüştürmüştür.

Sinemada kurmacaya karşıdır. Dramayı, "burjuvazinin elindeki bir afyon" olarak nitelendirir. Kameranın işlevini, sadece görüntüyü kopyalayan değil, "gözün güçsüzlüğünün aşılması için bir araç" olarak tanımlar. Filmleri Ajit-trenlerle Sovyetler Birliği'ni baştan sona dolaşmıştır.


Sinema-Gözün kuramcısı ve uygulayıcısı Dziga Vertov ülkemizde çok az tanınmaktadır. Bu sinemacının filmleri ve düşünceleri yabancı sinema tarihçileri ve eleştirmenleri tarafından iki ayrı biçimde yorumlanmıştır. Bunların bir kısmına Kino-Pravdalar dolaysız çekimi gerçekleştirerek gerçek sinemayı oluşturmuş ve böylece Vertov, Lumiereden Rouchea kadar uzanan gerçekçi akımın içinde yer almıştır. Karşıt yorumsa Vertovun kurgu anlayışından yola çıkarak biçimci(formalist) bir yorumla underground sinemasının kaçınılmaz uçurumuna yuvarlanmıştır. Her iki yorum da, her ne kadar birbirlerinin karşıtı gibi görünmekteyseler de, aslında, burjuva sanat anlayışının birer ürünüdürler ve gerçekte, Vertov pratiğinin sinema alanına getirdiği katkıları yadsımaktan öte bir anlam taşımazlar.

Vertovun gerçeke yaklaşımı, idealistlerin kullandığı anlamda gerçeğin aşılması ya da gerçek üstüne yeni bir gerçeğin oluşturulması değil, tersine gerçeğin diyalektik açıdan ele alınmasıdır.

Vertovun sinemasında temel bir unsur olan çözümleyici kurguda, çağdaş sinemacıların pek çoğunun anladıkları türden mekanik bir işlem olmayıp sentezsiz analiz olmaz diye belirlenen bilimsel dünya görüşünün bir sonucudur.
(ÇAĞDAŞ SİNEMA, SAYI:2, 1974)




YAŞAMI

2 Ocak 1896da Polonyaya bağlı bulunan Bialystok kasabasında doğar. Babası bir kitap dağıtımcısıdır. Bialystokta liseye, piyano ve keman çaldığı müzik okuluna başlar. 1915te Moskovaya taşınır.1916da Petrograda gider ve Psikonöroloji Enstitüsüne dahil olur. İnsan algısına ilgi duyar. Rus hükümetine seslenen Monarşist ideoloji karşıtı bir taşlama yazar. Ses kaydı denemelerini yapacağı işitme laboratuarını kurar. Demir El adlı şimdi kayıp olan bir roman yazar. 1917de onu sinemayla buluşturacak olan kameraman Alexander Lembergle tanışır. 1918 yılında Moskova Film Komitesinin Belgesel Bölümü sekreteri olur.

1918-1919 döneminde Kino-Nedelya (Haftalık Sinema) ve 1922-1924 döneminde ise Kino-Pravda (Sinema Gerçek) adlı iki dergi film dizisinde çalışan Vertov sinemanın temel ilkesi olarak devinimi öngörmüş, bilinçli olarak, dziga (topaç) vertov(fırdöndü) takma adını seçmiştir. Kamera ve sinemacının gözünü birleştiren bir yöntem olan Sinema-Gözünü geliştirir. İlk deneyimi Moskova Film Komitesinin ikinci katından ağır çekimle düşüşünü fotoğraflamasıdır. 1919da Kinoklar Grubu oluşur. Daha sonra Biz Bir Manifesto Çeşitlemesi”ne dönüşecek olan Teatral Sinemanın Silahsızlanması Hakkında adındaki ilk manifestosunu tanımlar. Güneydoğu cephesi Devrimci Ordu Servisi Film Bölümünün direktörlüğüne atanır. Leninin de katıldığı Sovyetlerin Yedinci Kongresinin çekimlerinde süpervizörlük yapar. Ünlü film denemeleri koleksiyonu Cinematographyyi okur, Platon Kerezhentsevin Toplumsal Çatışma ve Perde makalelerini inceler. Ajit-Tren VTSIK ile ülkeyi dolaşır. 1921de Ajit-Tren VTSIKı ve Kurtuluş Savaşı Tarihini gerçekleştirir. 1922de Sinema-Gerçeğinin (Kino-Pravda) ilk maddesi üzerinde çalışmaya başlar. Biz Bir Manifesto Çeşitlemesini yayınlar. Sonra Sinema-Göz: Altı Maddede Doğuşu makalesinin sinopsisini yazar. 1924te Vertovun kurgusunu yaptığı bir belgesel olan Leninin Gömülüşü gösterilir. Yine aynı yıl Sanatsal Dramatik Gösterim ve Sinema-Göze Odaklanmak çalışmasını tamamlar. Sinema-Göz-Farkında Olunmayanları Yakalayan Yaşam gerçekleşir. Einsensteinle yazdıkları makaleler yoluyla birbirlerini eleştirirler. 1925te Leninin Sinema Gerçeğine ek olarak, Köylülerin Kalplerinde Lenin Yaşıyor gerçekleştirilir. Leninist Oran bağlamının tartışıldığı Sinema-Gerçeği ve Radyo-Gerçeği makalesi yayınlanır.Sovyet,İleriyi gerçekleştirir. Eisensteinin Potemkin Zırhlısında Sinema-Göz ü kullandığını belirttiği Gerçekler Fabrikası makalesini yayınlar. Dünyanın Altıda Birini gerçekleştirir. Pariste Dünya Gösteriminde bu filmle bir ödül kazanır.